สรุปงานวิจัย 

เรื่อง การพัฒนาทักษะกระบวนการวิทยาศาสตรของเด็กปฐมวัย 

โดยใชกิจกรรมการเรียนรูประกอบชุดแบบฝกทักษะ (THE DEVELOPMENT OF SCIENCE PROCESS SKILLS OF YOUNG CHILDREN EXPERIENCING LEARNING ACTIVITY WITH EXERCISED BOOK PACKAGE)

             
        การจัดกิจกรรมการเรียนรูประกอบชุดแบบฝกทักษะวิทยาศาสตร เปนกิจกรรมการ เรียนรูที่กําหนดหัวเรื่องการเรียนตามชุดแบบฝกทักษะวิทยาศาสตร โดยใชสมองเปนฐานการ เรียนรู (Brain - Based Learning) ซึ่งวิธีการสอนเนนผูเรียนเปนสําคัญ ผูเรียนกระทําดวยความคิด การแสดงออกอยางมีเหตุมีผล ตามมโนทัศนของเรื่องที่เรียน และทําชุดแบบฝกทักษะวิทยาศาสตร ทุกครั้งในการเรียนรูโดยมีเจตนาเพื่อใชในการทบทวน ฝกการขีดเขียนจากการสังเกต การจําแนก ประเภท การสื่อสาร และการลงความเห็น ซึ่งตรงกับการพัฒนาทักษะกระบวนการวิทยาศาสตร ของเด็กปฐมวัยและเปนการสงเสริมการทํางานของสมองซีกซาย และซีกขวาของผูเรียนใหทํางาน สัมพันธกันอยางมีคุณภาพ ซึ่งสงผลทําใหเปนผูมีความฉลาดทางปญญาและอารมณ มีทักษะใน การแกปญหาตางๆ สามารถพัฒนาตนเองใหอยูรวมกับธรรมชาติ สิ่งแวดลอม และผูอื่นไดดี ทั้งนี้ ครูมีบทบาทในการกระตุนใหผูเรียนเกิดการเรียนรู สรางบรรยากาศการเรียนรูที่อบอุน เพลิดเพลิน แสดงการยอมรับในความสามารถและความแตกตางของผูเรียน พรอมชี้แนะ และเสริมขอความรู ที่ผูเรียนคนพบจากชุดแบบฝกทักษะวิทยาศาสตรและรูดวยตนเอง เพื่อพัฒนาทักษะกระบวนการ วิทยาศาสตรใหเกิดกับเด็กปฐมวัย

ความมุงหมายของการวิจัย  

ในการวิจัยครั้งนี้  ผูวิจัยไดตั้งความมุงหมายไว ดังนี้  

1. เพื่อศึกษาระดับทักษะกระบวนการวิทยาศาสตรของเด็กปฐมวัยโดยรวมและจําแนก รายทักษะ หลังการใชกิจกรรมการเรียนรูประกอบชุดแบบฝกทักษะ  

2. เพื่อเปรียบเทียบการพัฒนาทักษะกระบวนการวิทยาศาสตรของเด็กปฐมวัยกอน และหลังการใชกิจกรรมการเรียนรูประกอบชุดแบบฝกทักษะ

ประชากรและกลุมตัวอยางที่ใชในการวิจัย  

ประชากร  ประชากรที่ใชในการวิจัยครั้งนี้ คือนักเรียนชาย - หญิงที่มีอายุระหวาง 4 - 5 ป ซึ่ง กําลังศึกษาอยูชั้นอนุบาลศึกษาปที่ 2 ภาคเรียนที่  1 ปการศึกษา 2550 โรงเรียนอนุบาลธนินทร  เขตดอนเมือง กรุงเทพมหานคร เขตพื้นที่การศึกษา 2   

กลุมตัวอยาง  กลุมตัวอยางที่ใชในการวิจัย คือ นักเรียนชาย - หญิงที่มีอายุระหวาง 4 - 5 ป  ซึ่ง กําลังศึกษาอยูชั้นอนุบาลศึกษาปที่ 2 ภาคเรียนที่ 1 ปการศึกษา 2550 โรงเรียนอนุบาลธนินทร เขตดอนเมือง กรุงเทพมหานคร  เขตพื้นที่การศึกษา 2 ไดมาจากการสุมอยางงาย โดยการจับ สลากเลือก
จํานวน 1 หองเรียน จากจํานวน 2 หองเรียน และผูวิจัยสุมนักเรียนเขากลุมทดลอง จํานวน 15 คน   

ระยะเวลาในการทดลอง  การศึกษาครั้งนี้ ทําการทดลองในภาคเรียนที่ 1 ปการศึกษา 2550 ใชเวลา
ในการ ทดลอง 8 สัปดาห สัปดาหละ 3 วัน วันละ 30 นาที 

ตัวแปรที่ศึกษา  

1. ตัวแปรอิสระ   กิจกรรมการเรียนรูประกอบชุดแบบฝกทักษะวิทยาศาสตร
2. ตัวแปรตาม ไดแก ทักษะกระบวนการวิทยาศาสตร 4 ดาน คือ   

                  2.1 การสังเกต   

                  2.2 การจําแนกประเภท   

                  2.3 การสื่อสาร   

                  2.4 การลงความเห็น 

กรอบแนวคิดในการวิจัย

ชุดแบบฝกทักษะวิทยาศาสตร 

1. ธรรมชาติรอบตัว : การสังเกต 

2. สิ่งแวดลอมรอบตัวเรา :  พืช 

3. สิ่งแวดลอมรอบตัวเรา : สัตว 

4. ธรรมชาติรอบตัว : โลกของเรา 

กิจกรรมการเรียนรูประกอบชุดแบบฝกทักษะ 

• ขั้นนํา 

• ขั้นสอน  แบงออกเปน 2 ตอน ตอนที่  1  จัดกิจกรรมการเรียนรู    

                                                 ตอนที่  2  ทําชุดแบบฝกทักษะวิทยาศาสตร 

• ขั้นสรุป

ทักษะกระบวนการวิทยาศาสตร 

1. การสังเกต

2. การจําแนกประเภท 

3. การสื่อสาร 

4. การลงความเห็น 

หลักการจัดกิจกรรม 
1. กิจกรรมนี้จัดในชวงกิจกรรมเสริมประสบการณ  

2. การปฏิบัติกิจกรรมดําเนินตามลําดับขั้นตอนดังนี้   

         2.1 ขั้นนํา    เตรียมเด็กนักเรียนใหพรอมเรียนโดยจัดกิจกรรมตางๆ เชน การสนทนา เลา นิทาน รองเพลง ปริศนาคําทาย เพื่อนําเขาสูบทเรียน ครูบอกจุดมุงหมายการเรียน  

          2.2 ขั้นสอน แบงเปน  2 ตอน    

ตอนที่ 1 ครูดําเนินกิจกรรมการสอน โดยใชกระบวนการจัดกิจกรรมที่เนนการ กระทําดวยความคิด การแสดงออก เรียนรูแบบรวมมือ เรียนรูดวยการคนพบ  และทราบถึง ความกาวหนาในการเรียนรูของตนเอง ซึ่งในการเรียนรูแตละเรื่อง เด็กจะไดเขารวมกิจกรรม  การนําเสนอผลงาน การประเมินการเรียนรูรวมกับครู โดยครูเปนผูประเมินหรือตั้งคําถามใหเด็ก ประเมินตนเองและเพื่อน    

ตอนที่ 2 ทําชุดแบบฝกทักษะตามมโนทัศนของเรื่องที่เรียน 

          2.3 ขั้นสรุป    เด็กและครูรวมกันสรุปมโนทัศนเรื่องที่เรียนหรือนําเสนอผลงานในแบบฝก ทักษะวิทยาศาสตร ดวยกิจกรรมอยางใดอยางหนึ่ง เชน ตอบคําถาม สาธิต หรือเสนอผลงาน 

สรุปผลการศึกษาคนควา  

1. พัฒนาการทักษะกระบวนการวิทยาศาสตรของเด็กปฐมวัยโดยรวม หลังการใชกิจกรรม การเรียนรูประกอบชุดแบบฝกทักษะอยูในระดับดีมากและจําแนกรายทักษะ อยูในระดับดีมาก 3 ทักษะ คือ ทักษะการสังเกต ทักษะการสื่อสาร และทักษะการลงความเห็น และอยูในระดับดี 1 ทักษะ คือ ทักษะการจําแนกประเภท   

2. พัฒนาการทักษะกระบวนการวิทยาศาสตรของเด็กปฐมวัย หลังการใชกิจกรรมการเรียนรู ประกอบชุดแบบฝกทักษะสูงขึ้นกวากอนการใชกิจกรรมการเรียนรูประกอบชุดแบบฝกทักษะอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01 

แผนที่ 2 

แผนการจัดกิจกรรมการเรียนรูประกอบชุดแบบฝกทักษะวิทยาศาสตร

แบบฝกทักษะเรื่อง ธรรมชาติรอบตัว : การสังเกต 

เรื่องยอย  :  เงา 

ชั้นอนุบาลปที่  2  

เวลาสอน        30 นาที 

มโนทัศน        เงา หมายถึง สวนที่มืดเพราะมีวัตถุบังแสง ทําใหแลเห็นเปนรูปของวัตถุนั้น 

จุดประสงค  

1. พัฒนากลามเนื้อมัดใหญและกลามเนื้อมัดเล็ก  

2. มีความสุขกับการระบายสีรูปภาพใหสวยงาม  

3. พัฒนาทักษะกระบวนการวิทยาศาสตร      

- การสังเกต  บอกวัตถุทึบแสงกับเงาได      

- การจําแนกประเภท  จําแนกภาพเงาตามขนาดของรูปทรงได     

- การสื่อสาร  อธิบายไดวาเงาเกิดจากแสงไมสามารถสองผานวัตถุทึบแสงไดจึงทําใหเห็นเปนภาพเงา    

- การลงความเห็น สรุปไดวา เงาเกิดจากที่แสงสองผานวัตถุทึบแสงไมไดจึงเห็นเปนภาพเงา 

กิจกรรมการเรียนการสอน  

ขั้นนํา    

•  ครูพาเด็กไปกลางสนามหญาที่แสงแดดสอง    
•  แลวชวนเด็กนั่งใตรมไม 

ขั้นสอน    

• ครูนํารม หมวก กระดาษ A4 จํานวน 4 ชุด    
• ครูนําของทุกอยางที่เตรียมไวไปบังแสงแดดอยู กลางแจงทุกอยาง ใหเด็กเคลื่อนไหวตามคําสั่ง แลว ใหเด็กทุกคนสังเกต    
• ใหเด็กทุกคนกลับเขาหองเลือกวัสดุคนละ 1 ชิ้น แลวไปยืนอยูหลัง ผามานสีขาว แลวใชไฟฉายสองไป ที่วัตถุนั้นแลวใหเพื่อนๆ ชวยกันตอบ วาเห็นเปนภาพ เงาของอะไร 
• ทําแบบฝกทักษะวิทยาศาสตร    
• นําเสนอผลงานในแบบฝกทักษะ 

ขั้นสรุป 

• ครูใหเด็กชวยกันสรุปวาเงาเกิดขึ้นไดอยางไร    
• เด็กชวยกันบอกวาเกิดจากที่แสงไมสามารถสองผานวัตถุทึบแสงได 

 สื่ออุปกรณการสอน 

• สนามหญาบริเวณ โรงเรียนที่มีแสงแดด 
• รม หมวก  กระดาษ A4  
• ของเลน สัตวจําลอง เชน รถ ลูกโปง ตุกตา ชาง มา ไก วัว กบ    เตา งู ฯลฯ 
• แบบฝกทักษะ วิทยาศาสตร เรื่อง การสังเกต หนาที่ 9 
• ไฟฉาย ผาสีขาว ผาสีดํา 

บทบาทครู 

•  นําเด็กเขาสูบทเรียน 
• จัดเตรียมสื่อที่  นาสนใจอยางเพียงพอ 
• กระตุนใหเกิดทาง เลือกในการหาคําตอบ 
• กระตุนใหเด็กเกิด การรวบรวมสรุป
• ดูแลใหคําปรึกษา อยางใกลชิด 
• สาธิตใหเด็กดู อีกครั้ง 
• กระตุนใหเด็กเรียนรู ตอเนื่อง 

การประเมินผล  

1. สังเกตการเขารวมกิจกรรมกับเพื่อนและการแสดงออก 

2. สนทนาซักถามเกี่ยวกับสาเหตุที่ทําใหเห็นเปนรูปเงา  

3. ตรวจผลงานใบแบบฝกทักษะ 

ชุดที่  1 

แบบประเมินทักษะกระบวนการวิทยาศาสตรของเด็กปฐมวัย ดานการสังเกต 

ขอที่   1 

เวลา   2  นาที 

สถานการณ  

          ใหเด็กดูจานใสกอนหิน 1 ใบ และจานใสทราย 1 ใบ แลวเขยาลูกไขพลาสติกที่มี ลักษณะเหมือนกัน จํานวน 4 ลูก ซึ่ง 2 ลูก บรรจุทรายและอีก 2 ลูกบรรจุกอนหิน ชั่งน้ําหนัก เทากัน เมื่อเด็กเขยาฟงเสร็จแลว ใหเด็กตอบทีละ 1 ลูกวามีสิ่งใดบรรจุอยูในไข 

 อุปกรณ  

1. ลูกไขพลาสติกที่มีลักษณะเหมือนกัน  จํานวน 4 ลูก  

2. ทราย  1 จาน  

3. กอนหิน  1 จาน 

เกณฑการใหคะแนน  1 คะแนน  หมายถึง เด็กตอบไดถูกตองทั้ง 4 ลูก  

                                  0 คะแนน  หมายถึง เด็กที่ตอบผิดหรือไมตอบ 

ชุดที่  3  

แบบประเมินทักษะกระบวนการวิทยาศาสตรของเด็กปฐมวัย ดานการสื่อสาร 

ขอที่   3 

เวลา   2  นาที 

สถานการณ  

          ในกลองกระดาษทึบแสงมีชองสําหรับมองผานเขาไปดูได ภายในมีดวงดาว ดวงจันทร เรืองแสงติดอยูตามผนังดานใน ใหเด็กมองดู ครั้งที่ 1 ดูดวยตาเปลา  ครั้งที่ 2 ใชไฟฉายสองดู  แลวถามเด็กวา เห็นอะไรบาง การดูครั้งที่ 1 กับครั้งที่ 2 มีความแตกตางกันหรือไม อยางไร ให เด็กอธิบาย 

อุปกรณ  

1. กลองกระดาษทึบแสง ภายในติดดวงดาว ดวงจันทร เรืองแสงตามผนังดานใน  

2. ไฟฉาย 

เกณฑการใหคะแนน  1 คะแนน  หมายถึง อธิบายไดวาดูครั้งที่ 1 มืด ครั้งที่ 2 สวาง หรือ ดูครั้งที่ 1                                                                              ไมเห็นอะไร แตดูครั้งที่สองเห็นดวงดาว และดวงจันทร  

                                  0 คะแนน  หมายถึง อธิบายไมเขาใจหรือไมอธิบาย